2012.09.11,

Նյուսրում

104-ամյա «Ասպարեզը»

1908 օգոստոսի 14-ին Ֆրեզնո քաղաքում լույս ընծայվեց  «Ասպարեզ» շաբաթաթերթի առաջին համարը: «Ինչո՞ւ այս թերթը» խորագրված խմբագրականում պարզաբանվում է թե ում է ուղղված պարբերականը՝ «հայրենի հողէն հալածական դուրս նետուած հայ ընտանիքին, որ Ֆրէզնոյի եւ շրջաններուն հայ գաղութը կը կազմէ: Երեւոյթ կը ցուցանէ, թէ հայը հոս եկած է մնալու դիտաւորութեամբ»: 

Այսօր էլ «Ասպարեզն» ունի նույն առաքելությունը. դառնալ աշխարհի տարբեր անկյուններից հավաքված հայության թերթը: «Ասպարեզն» արդեն հարյուր չորս333 տարեկան է՝ իր էջերում կրելով «մնալու դիտավորությամբ» եկած հայերի   մտահոգությունները: Գլենդեյլի ու Նորդ Հոլիվուդի հայացման գործընթացը դրդեց «Ասպարեզին»1970 թվականին Ֆրեզնոյից տեղափոխվել Լոս Անջելես:   «Թերթը նախ եւ առաջ պետք է կամուրջ լինի Հայաստանի եւ օտարության մեջ ապրող հայի համար, մասնակցի ու նպաստի հասարակական կյանքին, գաղափարական եւ ազգային ուղղություն տա, ընթերցողին դարձնի հասարակության մի մասնիկը», – համարում է «Ասպարեզ» թերթի հայերեն բաժնի խմբագիր Ափո Պողիկյանը: Խմբագիրը պատմում է նաեւ, որ 1918 թվականին եւ Երկրորդ աշխարհամարտի ընթացքում թերթի ազդեցության տակ շատ ընթերցողներ մեկնել են հայրենիք :  

Լոս Անջելես տեղափոխվելուց հետո 1970 մայիսի 1-ից սկսեց հրատարակվել թերթի անգլերեն բաժինը: Նպատակը ոչ միայն անգլախոս հայ ընթերցողների պահանջները բավարարելն էր, այլեւ հայ մամուլն օտարկացիներին հասանելի դարձնելու կարեւորությունը: Մամուլը հայ ընտրազանգվածի ձայներով աթոռ ստանձնած ամերիկյան պաշտոնյաների հետ կապի լավագույն միջոցներից է: Պահանջել, բողոքել, ճնշում գործադրել, խրախուսել. լրատվամիջոցի հնարավորությունները շատ են: Ամերիկյան մամուլը (օրինակ, Los Angeles Times-ը եւ Վաշինգթոնում լույս տեսնող Politico օրաթերթը) հաճախ են մեջբերումներ կատարում «Ասպարեզից»՝ կարեւորելով սփյուռքի տեսակետը։ Հատկապես երբ այն կապված է Ցեղասպանության ճանաչման Հայ Դատի հանձնախմբի գործընթացի եւ ղարաբաղյան իրադարձություների հետ:

Անշուշտ, համայնքային անգլերեն թերթը նաեւ դիվանագիտական մոտեցում պետք է ունենա: «Մեր լավագույն ընթերցողներից է Մեթյու Բրայզան»,- ժպիտով 334 գաղթած հայերին այստեղ «բարի գալուստով» չդիմավորեցին: Պարզապես հիմա հայաստանցի, պարսկահայ կամ լիբանանահայ խմբավորումները մեծ են։ Եւ հարցերը լղոզված, բայց լուծված չեն: Չկա մի հաստատություն կամ միություն, ուր միասնական եւ արդյունավետ աշխատանք է տարվում»,- ասում է Ափո Պողիկյանը:

«Ասպարեզը» հավասարաչափ օգտագործում է արեւելահայերենն ու արեւմտահայերենը, տարբեր հնչյունաբանությունները, որպեսզի գոնե այս ասպարեզում չշեշտվի, որ այն լիբանացու, հայաստանցու կամ էլ պարսկահայի թերթ է:  

Եթե նկատի ունենաք, որ լեզուն պահում եւ զարգացնում է գրավոր խոսքը, ապա արեւմտահայերենը վտանգված է. մենք բավարար չափով ոչ գրականություն ունենք, ոչ էլ մամուլ: «Ասպարեզը» արեւմտահայ գրագետ աշխատակազմի սերնդափոխման կարիք ունի: Սա որպես ահազանգ… Արտերկրի համայնքային կրթական կառույցների ներուժը գնահատելով՝ պետք է հուսալ, որ արեմտահայերենի զարգացման գործին կմիջամտեն հայրենիքի պետական լեզվաբանական հաստատությունները:  

Անի Թադեւոսյան, Լոս Անջելես


Մեկնաբանել

Media.am-ի ընթերցողների մեկնաբանությունները հրապարակվում են մոդերացիայից հետո: Կոչ ենք անում մեր ընթերցողներին անանուն մեկնաբանություններ չթողնել: Միշտ հաճելի է իմանալ, թե ում հետ ես խոսում:

Media.am-ը չի հրապարակի զրպարտություն, վիրավորանք, սպառնալիք, ատելություն, կանխակալ վերաբերմունք, անպարկեշտ բառեր եւ արտահայտություններ պարունակող մեկնաբանությունները կամ անընդունելի համարվող այլ բովանդակություն:

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *